Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa mới đây đã ký Quyết định áp dụng biện pháp tự vệ chính thức đối với dầu nành tinh luyện và dầu cọ tinh luyện nhập vào Việt Nam, có hiệu lực kể từ ngày 7/9/2013. Đây là việc làm thông thường trong thương mại quốc tế nhằm tạm thời hạn chế nhập khẩu đối với hàng hoá khi chứng minh được hàng hóa đó đang gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho ngành sản xuất trong nước. Mỗi nước nhập khẩu là thành viên của WTO đều được áp dụng biện pháp này

Theo đó, mức thuế tự vệ được áp dụng ở 5% từ tháng 5/2013 đến tháng 5/2014, sau đó giảm dần về 4%, 3% và 2% trong các năm tiếp theo cho đến tháng 5/2017.

Việc áp thuế với dầu ăn nhập khẩu bắt nguồn từ việc cuối năm 2012 Cục Quản lý cạnh tranh đã nhận được đơn yêu cầu áp dụng biện pháp tự vệ với mặt hàng dầu thực vật tinh luyện nhập vào Việt Nam của Tổng Công ty công nghiệp dầu thực vật Việt Nam (Vocarimex).

Việt Nam áp thuế tự vệ với dầu ăn nhập khẩu.

Theo đó, Vocarimex cho rằng sự gia tăng đột biết của mặt hàng dầu thực vật tinh luyện nhập khẩu đã gây thiệt hại lớn với ngành sản xuất trong nước. Cụ thể, từ đầu năm 2012 ngành sản xuất trong nước đồng loạt phải cắt giảm sản lượng sản xuất xuống còn một phần ba so với năm trước, kéo theo thị phần, doanh thu và lợi nhuận đều giảm mạnh. Các doanh nghiệp sản xuất trong nước cũng không thể cạnh tranh được với hàng nhập khẩu do các nước có ưu thế về thuế, giá cùng với sự suy giảm của thuế nhập khẩu dầu thực vật tinh luyện từ 5% xuống 0%.

"Nếu tình hình này kéo dài, hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước sẽ bị ngưng trệ và có nguy cơ phá sản", đơn vị này cho hay.

Bên cạnh đó, Vocarimex cũng cảnh báo dầu thực vật nhập khẩu tăng đột biến sẽ làm phát sinh nhiều hệ quả, trong đó có vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm bởi dầu thực vật tinh luyện thường được nhập không kèm bao bì, ảnh hưởng tới an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng.

Ý kiến này cũng nhận được sự ủng hộ của Công ty Cổ phần Dầu thực vật Tường An, Công ty Cổ phần Dầu thực vật Tân Bình, Công ty TNHH Dầu Thực vật Cái Lân, Công ty Dầu ăn Holden Hope - Nhà Bè.

Trước tình hình trên, Bộ Công Thương cũng tiến hành điều tra, kết quả cho thấy năm 2012 nhập khẩu dầu nành tinh luyện đã tăng tới hơn 2000% so với năm trước, dầu cọ tinh luyện tăng 45%. Thị phần bán hàng nội địa của ngành sản xuất trong nước cũng bị giảm từ 52% năm 2009 xuống chỉ còn 27% năm 2012, tương ứng với sự gia tăng của các doanh nghiệp nhập khẩu.

Lợi nhuận của doanh nghiệp dầu thực vật trong nước cũng suy giảm nghiêm trọng từ năm 2012 với mức giảm 31%, thậm chí thấp so với năm 2010. Từ đó, cơ quan này kết luận việc gia tăng hàng nhập khẩu đã gây thiệt hại nghiêm trọng của ngành sản xuất trong nước và đề nghị áp dụng biện pháp tự vệ chính thức đối với hàng hóa này.